"Olbrzymie góry z widokami nayznakómitszemi, porządkiem po sobie idącemi, w Dwudziestu dwóch Rycinach wystawione, wraz z Mappą, ułożone przez Karóla Mattis w Szmidebergu a wyłożone na polski język przez Ur. J. Kołodziejowskiego".
Był to w całości przewodnik górski opisujący widoki gór przedstawione na litografiach Karola Mattisa i podający konkretne propozycje wycieczek w te góry. Oto jego fragment w oryginalnej ówczesnej pisowni:
"Chcąc ze Szmideberga udać się w podróż na góry, można z dwóch ścieżków iedną obrać; iedna prowadźi do przyiemney, o 3/4 mile od miasta odległey wioski Buszvorwerk ku Szteinseifen: druga idźie wzdłuż miasta, koło plantacyów, gdzie Jey Królewiczowska Imci Xiężna pruska Louiza, godna małżónka J.O.Xięcia Radziwiłla latową porą przebywa ..."
Namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego książę Antoni Henryk Radziwiłł (1775-1833) właśnie w tym czasie zakupił należący wcześniej do namiestnika Śląska hr. Carla Georga von Hoyma empirowy pałacyk z początku XIX w. w Ruhberg (obecnie Ciszyca) koło Kowar oraz zameczek myśliwski w formie romantycznej pseudoruiny, wzniesiony około 1790 roku na szczycie wzgórza dziś zwanego Radziwiłłówką (463 m n.p.m.). Przebywał tam letnią porą ze swoimi dziećmi - córkami: Elizą (1803-1834) i Wandą (1813-1845). Z całą pewnością za tą transakcją kryje się inspiracja wydania w Poznaniu owego dziełka z przeznaczeniem dla Polaków. Radziwiłłowi i jego córkom rozmiłowanym w tej okolicy niewątpliwie zależało na propagowaniu piękna śląskich gór wśród rodaków.
Nazwa "Olbrzymie Góry", jest bezpośrednio tłumaczona od niemieckiego "Riesengebirge" i dotyczy Karkonoszy, położonych w zachodniej części Sudetów. Jako ciekawostkę przytoczę inny jeszcze fragment tego dziełka ze strony 11:
"Jak tylko ziemia całkiem zostanie oświeconą, wzrok dostrzegacza ciekawego pada na najważniejsze punkta. Prospekt ku Czechom dla gór w pobliżu lezących bardzo jest ograniczony, jednakowoż pomiędzy ustępami ich, za użyciem perspektywy spostrzedz można w formie znacznego punktu miasto Pragę. Przeciwnie temu, zwróciwszy wzrok w stronę Śląska, prowadzac go wzdłuż nad górami Czech, dostrzegą się w Xięstwie Glacu góry zwane Heuszeyer, hohe Menze (...) a w końcu Węgierskie góry Karpaty. Dalej dostrzeże bystre oko badacza wiele znakomitych punktów w Śląsku: iako to Zotenberg, Brieg (Brzeg), Wrocław, a w Xięstwie Poznańskiem leżące miasta Wschowa i Leszno".
Oczywiście wydaje się zupełnie niemożliwe, aby ze Śnieżki widoczne było wielkopolskie Leszno i Wschowa. Chociaż kto wie? Słyszałem bowiem, iż zdarza się, że z niektórych miejsc w paśmie Łysogór widać Tatry. A to przecież blisko 200 km, dalej niż z Leszna do Lądka Zdroju. Więcej => http://ksp.republika.pl/przew.htm
